فرودگاه بین‌المللی امام خمینی (IKA)، به عنوان اصلی‌ترین دروازه هوایی بین‌المللی ایران، محلی برای آغاز و پایان سفرهای خاطره‌انگیز و همچنین مرکز تبادلات تجاری مهم است. یکی از بخش‌های کلیدی در این فرآیند، گمرک فرودگاه بین المللی امام خمینی است.
آشنایی با قوانین و مقررات گمرکی، می‌تواند تفاوت میان یک تجربه سفر آرام و بدون دغدغه با یک فرآیند پراسترس را رقم بزند. این مقاله، یک راهنمای دقیق و کاربر پسند است که با هدف روشن‌سازی تمامی جنبه‌های گمرکی، از تشریفات مسافری گرفته تا فرآیند ترخیص کالا، تدوین شده است.
گمرک فرودگاه امام خمینی
گمرک فرودگاه امام خمینی، به عنوان یکی از حساس‌ترین گمرکات اجرایی کشور، وظایف مهمی بر عهده دارد. این وظایف شامل نظارت بر اجرای قوانین صادرات و واردات، دریافت حقوق ورودی (عوارض)، کنترل تردد مسافران و کالاها برای جلوگیری از ورود کالاهای ممنوعه، و همچنین تسهیل فرآیندهای تجاری است.
برای درک بهتر، گمرک این فرودگاه به دو بخش اصلی تقسیم می‌شود:
- گمرک مسافری: این بخش در ترمینال‌های مسافری (مانند ترمینال ۱ و سلام) مستقر است و به امور مربوط به وسایل شخصی، سوغات، ارز و کالاهای همراه مسافران رسیدگی می‌کند.
- گمرک کارگو (تجاری): این بخش که در محوطه‌ای جداگانه قرار دارد، مسئولیت تمامی فرآیندهای مربوط به واردات، صادرات و ترخیص کالا فرودگاه امام به صورت تجاری را بر عهده دارد.
اگر جز مسافرانی هستید که انتظار در صف های طولانی برایتان عذاب آور است، پیشنهاد میکنیم برای رزرو cip فرودگاه امام خمینی اقدام کنبد.
قوانین و مقررات گمرکی برای مسافران فرودگاه امام خمینی (ورودی و خروجی)
این بخش مهم‌ترین اطلاعاتی است که هر مسافر باید بداند.
کالاهای مجاز همراه مسافر (ورود و خروج)
۱. سقف کالاهای معاف از عوارض (سوغات و وسایل شخصی)
بر اساس قوانین گمرکی فرودگاه امام، هر مسافر ورودی می‌تواند کالاهای شخصی و هدایایی را تا سقف ارزشی معینی (که این سقف سالانه توسط دولت تعیین می‌شود) بدون پرداخت عوارض گمرکی فرودگاه امام وارد کند.
- نکته مهم: این معافیت گمرکی مسافر فرودگاه امام، مشروط بر این است که کالاها جنبه تجاری نداشته باشند (یعنی تعداد آن‌ها زیاد نباشد).
- وسایل شخصی مستعمل (مانند لپ‌تاپ و دوربین شخصی) که مسافر هنگام خروج همراه داشته، مشمول این سقف ارزشی نمی‌شوند.
- همراه داشتن فاکتور خرید برای کالاهای نو، می‌تواند به تسریع فرآیند ارزیابی گمرک کمک کند.
۲. قوانین مربوط به ارز، طلا و جواهرات
ورود و خروج ارز فرودگاه امام یکی از حساس‌ترین بخش‌های گمرکی است:
- ارز نقدی: ورود و خروج ارز تا سقف معینی (در حال حاضر ۱۰,۰۰۰ یورو یا معادل آن) مجاز است. همراه داشتن مبالغ بالاتر از این سقف، نیازمند اظهار رسمی به گمرک و تکمیل فرم مربوطه می‌باشد.
- طلا و جواهرات:
- خروج: خروج مصنوعات طلا و جواهر شخصی همراه مسافر، تا سقف ۱۵۰ گرم مجاز است. خروج بیش از این مقدار نیازمند کسب مجوزهای لازم است.
- توجه: خروج سکه طلا از کشور مجاز نمی‌باشد.
- ورود: ورود زیورآلات همراه مسافر در حد متعارف و شخصی مجاز است، اما مقادیر بیشتر جنبه تجاری داشته و باید به گمرک اظهار شود.
۳. قوانین خروج سوغات ایرانی
برای خروج برخی اقلام محبوب ایرانی، محدودیت‌های زیر وجود دارد:
- زعفران: تا سقف ۱۰۰ گرم برای هر مسافر.
- خاویار: تا سقف ۱۲۵ گرم (نیازمند ارائه مجوز شیلات).
- فرش دستباف: تا سقف ۲۰ متر مربع. (خروج فرش به مقصد کشورهای عراق، سوریه و عربستان سعودی ممنوع است).
۴. داروها
- ورود و خروج دارو صرفاً برای مصارف شخصی و در حد نیاز دوره درمان مجاز است.
- همراه داشتن نسخه پزشک (ترجیحاً ترجمه شده و با مهر رسمی) برای داروهای خاص، بسیار ضروری است.
- هشدار جدی: حمل داروهای مخدر، روان‌گردان (مانند متادون، ترامادول و…)، حتی با داشتن نسخه، ممنوع بوده و می‌تواند مشکلات قانونی جدی ایجاد کند.
۵. تجهیزات الکترونیکی (رجیستری تلفن همراه)
- ورود وسایل شخصی مانند لپ‌تاپ، تبلت و دوربین عکاسی مجاز است.
- رجیستری تلفن همراه: مهم‌ترین نکته برای مسافران ورودی، ثبت تلفن همراه جدید است. هر مسافر می‌تواند یک دستگاه تلفن همراه نو را با استفاده از معافیت مسافری و پرداخت حقوق گمرکی آن در همان مبدا ورودی (فرودگاه) ثبت و رجیستر کند.
کالاهای ممنوعه و محدود شده
حمل این اقلام تحت هر شرایطی ممنوع است و پیامدهای قانونی دارد:
- کالاهای اکیداً ممنوعه:
- مشروبات الکلی
- مواد مخدر و روان‌گردان
- سلاح، مهمات و مواد منفجره
- وسایل قمار
- کتب، نشریات، فیلم‌ها و هرگونه محتوای مغایر با شئونات اسلامی و امنیت ملی
- کالاهای محدود شده (نیازمند مجوز):
- حیوانات خانگی: نیازمند گواهی بهداشت بین‌المللی و مجوز سازمان دامپزشکی.
- آثار هنری و اشیای عتیقه: خروج آن‌ها ممنوع است، مگر با مجوز رسمی از وزارت میراث فرهنگی.
- پرنده‌های کنترلی (کوادکوپتر): ورود این وسایل نیازمند دریافت مجوزهای قانونی است و باید حتماً به گمرک اظهار شود.
- تجهیزات ارتباطی خاص: مانند بی‌سیم‌های حرفه‌ای.
برای کسب اطلاعات بیشتر درباره خدمات cip، مقاله خدمات سالن های cip فرودگاه رو مطالعه کنید.
تشریفات گمرکی در مبادی ورودی و خروجی
هنگام ورود یا خروج، با دو مسیر اصلی روبرو می‌شوید:
۱. مسیر سبز (Green Channel) و مسیر قرمز (Red Channel)
- مسیر سبز: مخصوص مسافرانی است که اعلام می‌کنند کالایی برای اظهار به گمرک ندارند (یعنی میزان ارز، طلا و کالای آن‌ها در حد مجاز و معافیت است).
- مسیر قرمز: مخصوص مسافرانی است که:
- کالایی بیش از سقف معافیت همراه دارند.
- ارز یا طلای بیش از حد مجاز دارند.
- کالای محدود شده (نیازمند مجوز) همراه دارند.
انتخاب مسیر سبز به معنای اظهار شفاهی مبنی بر نداشتن کالای مشمول گمرک است، اما گمرک همچنان حق بازرسی تصادفی را برای خود محفوظ می‌دارد.
۲. اظهارنامه گمرکی (Customs Declaration)
- چه زمانی؟ هرگاه کالایی دارید که مشمول مسیر قرمز می‌شود، باید اظهارنامه گمرکی فرودگاه امام را تکمیل کنید.
- صداقت: عدم اظهار کالا یا اظهار خلاف واقع، قاچاق محسوب شده و منجر به جریمه و ضبط کالا می‌شود.
ترخیص کالا در گمرک فرودگاه امام خمینی (بخش کارگو)
بخش بخش کارگو فرودگاه امام، قلب تپنده تجارت هوایی کشور است. فرآیند ترخیص کالا فرودگاه امام یک امر تخصصی است که معمولاً توسط شرکت‌های ترخیص‌کار انجام می‌شود.
مراحل گام‌به‌گام ترخیص کالای تجاری
- بررسی نوع کالا: ابتدا باید مشخص شود کالا در کدام دسته قرار می‌گیرد (مجاز، مشروط یا ممنوع).
- آماده‌سازی مدارک: مجموعه‌ای کامل از اسناد شامل:
- بارنامه هوایی (Air Waybill – AWB)
- فاکتور خرید (Invoice)
- لیست بسته‌بندی (Packing List)
- کارت بازرگانی معتبر
- گواهی مبدأ (Certificate of Origin)
- مجوزهای قانونی (بر اساس نوع کالا، مانند مجوز بهداشت، استاندارد، دامپزشکی و…)
- ثبت اظهارنامه در سامانه EPL: ثبت اطلاعات کالا در سامانه جامع امور گمرکی (EPL).
- ارزیابی و کنترل گمرکی: کارشناسان گمرک اسناد و کالا را برای تطبیق، بررسی ارزش و صحت مجوزها کنترل می‌کنند.
- پرداخت حقوق ورودی و عوارض: پس از تایید، صاحب کالا باید حقوق ورودی، مالیات بر ارزش افزوده و سایر هزینه‌ها را پرداخت نماید.
- دریافت مجوز خروج و بارگیری: پس از پرداخت کامل، پروانه ترخیص صادر شده و کالا آماده تحویل از انبار گمرک است.
اگر قصد سفر کردن دارید و از طریق فرودگاه امام خمینی اقدام کردید خالی از لطف نیست با امکانات این فرودگاه اشنا شوید. به همین منظور مقاله استراحتگاه فرودگاه امام خمینی را مطالعه کنید.
اطلاعات تماس و ساعات کاری گمرک فرودگاه امام
- ساعات کاری: گمرک فرودگاه امام خمینی در بخش‌های مسافری و بخش‌های اصلی تجاری به صورت ۲۴ ساعته و شبانه‌روزی در تمام ایام هفته فعال است.
- توجه: برخی بخش‌های تخصصی‌تر مانند صادرات تجاری، ممکن است فعالیت اصلی خود را در ساعات اداری (مثلاً ۸:۰۰ تا ۱۵:۰۰ در روزهای کاری) متمرکز کنند.
- اطلاعات تماس:
- تلفن‌خانه فرودگاه (برای اتصال به واحدهای داخلی): 021-5100111 یا 021-5100118
- شماره تماس مستقیم گمرک: 021-55678172 یا 021-51007521
نکات بسیار مهم و توصیه‌های کاربردی
- همیشه قوانین را چک کنید: قوانین گمرکی فرودگاه امام ممکن است تغییر کنند. همیشه قبل از سفر، آخرین بخشنامه‌ها را بررسی کنید.
- صداقت: در پاسخ به مأموران گمرک صداقت کامل داشته باشید.
- حمل بار دیگران: هرگز وسایل یا چمدان افراد ناشناس را به نیابت از آن‌ها حمل نکنید. مسئولیت قانونی هر کالایی که همراه شماست، مستقیماً بر عهده شما خواهد بود.
- زمان‌بندی: برای تشریفات گمرکی مسافری فرودگاه امام زمان کافی در نظر بگیرید، به خصوص اگر کالایی برای رجیستری یا اظهار دارید.
نتیجه گیری
گمرک فرودگاه بین‌المللی امام خمینی، نهادی قانون‌مدار است که آشنایی با فرآیندهای آن برای هر مسافر و تاجری ضروری است. درک تفاوت بین کالای شخصی و تجاری، آگاهی از محدودیت‌های ارزی و کالاهای ممنوعه، و صداقت در اظهار، کلید عبور سریع و بی‌دردسر از این دروازه مهم بین‌المللی است.
سوالات متداول
۱. آیا می‌توانم حیوان خانگی خود را از طریق گمرک فرودگاه امام خمینی وارد یا خارج کنم؟
بله، اما نیازمند مدارک کامل است. برای ورود یا خروج، باید گواهی سلامت بین‌المللی از دامپزشکی کشور مبدأ و مجوز ورود/خروج از سازمان دامپزشکی ایران را داشته باشید. حیوان باید در باکس مخصوص حمل شود و ممکن است نیاز به طی فرآیند قرنطینه داشته باشد.
۲. در صورت ضبط کالا توسط گمرک، چه اتفاقی می‌افتد؟
اگر کالا ممنوعه باشد، ضبط شده و بازگردانده نمی‌شود و ممکن است پیامدهای قانونی داشته باشد. اگر به دلیل عدم پرداخت عوارض یا نقص مجوز باشد، کالا به انبارهای گمرک منتقل می‌شود. شما فرصت خواهید داشت تا با پرداخت عوارض یا تکمیل مدارک، برای ترخیص آن اقدام کنید.
۳. برای واردات کالاهای نمایشگاهی موقت چه مراحلی را باید طی کنم؟
این فرآیند تحت رویه «ورود موقت» انجام می‌شود. شما باید مجوزهای لازم (مانند مجوز شرکت در نمایشگاه) را ارائه دهید و معمولاً سپرده نقدی یا ضمانت‌نامه بانکی معادل حقوق ورودی کالا نزد گمرک بگذارید تا پس از خروج کالا، سپرده شما آزاد شود.
